Sankcja kredytu darmowego (SKD) – wyrok TSUE w polskiej sprawie C-472/23
Sankcja kredytu darmowego (SKD) to coraz częściej poruszane zagadnienie prawne, którym zajmują się polskie sądy. Było tylko kwestią czasu, kiedy kredyty i pożyczki gotówkowe, które zostały zawarte z naruszeniem przepisów prawa, będą kwestionowane za pomocą sankcji kredytu darmowego, a sprawy te trafią na wokandę TSUE. 13 lutego 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) ogłosi wyrok w sprawie C-472/23 dotyczącej sankcji kredytu darmowego. Będzie to pierwszy wyrok TSUE w polskiej sprawie związanej z pożyczkami i kredytami gotówkowymi oraz instytucją sankcji kredytu darmowego, która nabiera coraz większego znaczenia. Sprawa dotyczy umów kredytowych, w tym pożyczek gotówkowych, a także rosnącej liczby konsumentów, którzy decydują się dochodzić swoich praw w sądach, pozywając banki i instytucje parabankowe.
Co to jest sankcja kredytu darmowego?
Sankcja kredytu darmowego to prawo konsumenta, który zawarł umowę kredytową (np. pożyczkę gotówkową), do żądania zwrotu wszelkich kosztów związanych z kredytem, jeżeli instytucja finansowa (np. bank lub parabank) nie dostarczyła mu pełnych informacji o kosztach kredytu w sposób przejrzysty i zrozumiały. W takim przypadku konsument ma prawo do otrzymania zwrotu kosztów kredytu, a sama umowa staje się de facto „darmowa” – konsument płaci jedynie kwotę kapitału.
Praktyczne konsekwencje wyroku TSUE
Zgodnie z przewidywaniami, wyrok TSUE może mieć kluczowe znaczenie dla polskiego rynku kredytowego. W szczególności, jeśli TSUE uzna, że banki i parabanki nie dopełniły swoich obowiązków informacyjnych, wówczas konsumenci będą mogli ubiegać się o zwrot kosztów kredytu, co stanowi silną ochronę ich praw.
Zagadnienia, które rozstrzygnie Trybunał Sprawiedliwości UE
Sprawa trafiła do TSUE na skutek pytań prejudycjalnych zadanych przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, I Wydział Cywilny, dotyczących umowy pożyczki gotówkowej. Kluczowe zagadnienia, które Trybunał będzie musiał rozstrzygnąć, obejmują:
1. Czy błędne podanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) w umowie kredytowej automatycznie uzasadnia sankcję kredytu darmowego?
2. Czy warunki zmiany opłat w umowie kredytowej muszą być precyzyjnie określone, aby spełniać wymogi prawa UE?
3. Czy polska regulacja przewidująca jedną, surową sankcję niezależnie od stopnia naruszenia, jest zgodna z unijną zasadą proporcjonalności?
Możliwe rozstrzygnięcia TSUE
1. Błąd w podaniu RRSO uzasadnia sankcję kredytu darmowego Trybunał może uznać, że błędne podanie RRSO (Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania) w umowie kredytowej stanowi podstawę do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Tego rodzaju naruszenie utrudnia konsumentowi ocenę rzeczywistego kosztu kredytu, co może skutkować decyzją o zwrocie kosztów kredytu.
2. Precyzyjne określenie zasad zmiany opłat w umowie kredytowej TSUE może orzec, że zmiany opłat w umowie kredytowej muszą być jasno określone, aby nie naruszać wymogów prawa UE. Praktyki, które pozwalają bankom na dowolną zmianę opłat w umowach, mogą zostać uznane za niezgodne z prawem.
3. Polska sankcja kredytu darmowego nie jest nieproporcjonalna Zgodnie z przewidywaniami, Trybunał uzna, że polska sankcja kredytu darmowego jest zgodna z unijnymi zasadami ochrony konsumentów, jeśli naruszenie miało istotny wpływ na decyzję konsumenta. Taka sankcja może być proporcjonalna, jeżeli błąd w informacjach o kosztach kredytu jest poważny i wpływa na decyzję konsumenta.
Konsekwencje wyroku dla konsumentów i instytucji finansowych
Jeżeli TSUE potwierdzi obecne regulacje dotyczące sankcji kredytu darmowego, będzie to korzystne dla konsumentów, którzy zyskają silniejszą ochronę przed błędami banków w zakresie informowania o kosztach kredytów. Może to także prowadzić do wzrostu liczby procesów sądowych, w których konsumenci będą dochodzić swoich roszczeń o zwrot kosztów kredytu.
Z perspektywy instytucji finansowych, wyrok TSUE może oznaczać konieczność przestrzegania bardziej rygorystycznych standardów w zakresie udzielania informacji o kosztach kredytu. Banki, które nie będą w stanie udzielić konsumentom precyzyjnych informacji, mogą stanąć przed koniecznością zwrotu kosztów kredytu.
Podsumowanie
Wyrok TSUE w sprawie C-472/23 może mieć istotne konsekwencje dla ochrony konsumentów w Polsce, szczególnie w kontekście pożyczek gotówkowych. Jeśli Trybunał potwierdzi zasadność polskiej sankcji kredytu darmowego, może to oznaczać dalsze wzmocnienie pozycji kredytobiorców i zmianę praktyk stosowanych przez banki.
Pełną treść postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie, I Wydział Cywilny, sygn. akt I C 2034/21 znajdziecie Państwo tutaj – C-472:23.
Autor: adwokat Karolina Pilawska
Zachęcamy do śledzenia naszego fanpage dedykowanego instytucji sankcji kredytu darmowego, gdzie na bieżąco publikujemy treści dotyczące SKD. Link znajdziecie Państwo TUTAJ.
