Przedsiębiorca jako konsument?

Od dnia 1 stycznia 2021 roku rozszerzono katalog podmiotów uznawanych w świetle prawa za konsumenta. Dotychczas konsumentem była wyłącznie osoba fizyczna dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Oznacza to, iż konsumentem mogła być wyłącznie osoba fizyczna, niebędąca przedsiębiorcą oraz osoba fizyczna, co prawda prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą lub zawodową, lecz której czynność prawna nie była bezpośrednio związana z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Przykładowo: Właściciel księgarni prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą musiał sprecyzować przed dokonaniem zakupu komputera celu jego zakupu. W zależności od tego czy komputer miał być przeznaczony na cele gospodarcze bądź zawodowe (np. do katalogowania zakupionych książek oraz obsługi sprzedaży online) czy też do zwykłego użytku domowego prosił o wystawienie faktury, w wyniku czego decydował się na uznanie go za przedsiębiorcę i pozbawienie go praw konsumenckich albo prosił o paragon, w wyniku czego stawał się konsumentem.

Z powyższego przykładu jednoznacznie wynika, iż kluczowym przy rozróżnieniu konsumenta od przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą był cel dokonanej czynności prawnej i tylko od niego zależało uznanie danej osoby za przedsiębiorcę bądź konsumenta.

Od 1 stycznia 2021 roku do katalogu konsumentów dołączono w niektórych przypadkach osobę fizyczną zawierającą umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej (udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej).

W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że powyższa zmiana ma na celu przeciwdziałanie sytuacji, w której pomimo braku odpowiedniej wiedzy i doświadczenia koniecznych do właściwej oceny przedmiotu zawieranej czynności prawnej przedsiębiorca znajdujący się de facto w tej samej sytuacji co konsument jest traktowany jako podmiot profesjonalny.

Czynnościami prawnymi umożliwiającymi przyznanie przedsiębiorcy praw konsumenckich zgodnie z uzasadnieniem projektu miałyby być umowy nieposiadające dla niego charakteru zawodowego – które nie są zawierane w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, które wskazał w CEIDG.

Tym samym osoba prowadząca np. działalność gospodarczą pod numerem PKD 47.64.Z (sprzedaż detaliczna sprzętu sportowego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach), która zakupiła sprzęt sportowy na swoją firmę, nie będzie mogła powoływać się na prawa właściwe dla konsumentów w związku ze ścisłym związkiem czynności prawnej (zakupu sprzętu sportowego) z prowadzoną działalnością gospodarczą (sprzedaży sprzętu sportowego).

Jednakże, ze względu na liczbę oraz zakres dokonywanych przez przedsiębiorców czynności prawnych, niekoniecznie w pełni mieszczących się w zakresie wskazanego w CEIDG przedmiotu działalności gospodarczej, ustalenie czy dana czynność prawna jest bezpośrednio związana z działalnością gospodarczą bądź zawodową może w praktyce okazać się dość problematyczna, a dane wskazane w CEIDG mogą okazać się niewystarczające do rozwiązania tego problemu. Stwarza to ostatecznie szerokie pole do interpretacji przez państwowe organy skarbowe, które analizując indywidualnie każdy przypadek nadadzą z czasem ostateczny kształt wprowadzonym zmianom.

Od nowego roku do praw przysługującym przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą w przypadku spełnienia powyższych wymogów będą przysługiwać następujące uprawnienia: