Umowa dożywocia – co warto wiedzieć?

Udostępnij:
5/5 - (Ilość ocen: 1)

Umowa dożywocia to jedna z form przeniesienia własności nieruchomości. Polega na tym, że jedna osoba (właściciel nieruchomości) przekazuje dom, mieszkanie lub działkę innej osobie (nabywcy), w zamian za zapewnienie jej dożywotniego utrzymania. To rozwiązanie często wybierają osoby starsze, które nie mają bliskiej rodziny lub nie chcą przekazywać majątku w drodze spadku.

Na czym dokładnie polega umowa dożywocia?

W umowie dożywocia właściciel nieruchomości (czyli dożywotnik) oddaje swoje mieszkanie lub dom innej osobie. W zamian ta osoba (czyli nabywca) zobowiązuje się do:

  • zapewnienia dożywotnikowi mieszkania (najczęściej w tej samej nieruchomości),
  • dostarczania jedzenia, leków,
  • pomocy w codziennych obowiązkach,
  • opieki i wsparcia w chorobie,
  • zorganizowania pogrzebu.
Art. 908 § 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. § 2. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia. § 3. Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.

Dla kogo umowa dożywocia?

Umowę dożywocia zawierają najczęściej osoby starsze, które chcą zabezpieczyć swoją przyszłość i mieć pewność, że ktoś się nimi zaopiekuje. Czasem podpisują ją też osoby samotne, które nie mają bliskich krewnych lub nie chcą przekazywać majątku osobom dziedziczącym z ustawy.

Czym różni się umowa dożywocia od darowizny?

W przypadku darowizny właściciel przekazuje nieruchomość za darmo – nie ma gwarancji, że darczyńca będzie miał zapewnioną opiekę. Umowa dożywocia daje większe bezpieczeństwo, bo w zamian za nieruchomość nabywca musi wypełnić konkretne obowiązki. Jeśli ich nie spełni, dożywotnik może domagać się rozwiązania umowy lub zamiany jej na rentę.

Na co uważać przy podpisywaniu umowy dożywocia?

  1. Dokładnie opisz obowiązki nabywcy. Nie wystarczy napisać ogólnie, że ma zapewnić utrzymanie. Warto szczegółowo określić, na czym ma polegać opieka, jakie świadczenia będą przekazywane itp.
  2. Sprawdź, komu przekazujesz nieruchomość. Zadbaj o to, by była to osoba zaufana. W praktyce dochodziło do sytuacji, gdzie nabywca po otrzymaniu nieruchomości przestawał interesować się losem dożywotnika.
  3. Pamiętaj, że umowy dożywocia nie da się łatwo rozwiązać. To nie to samo co umowa najmu – tutaj chodzi o przekazanie własności w zamian za opiekę. Rozwiązanie takiej umowy może się odbyć tylko przed sądem i wymaga konkretnych powodów, np. rażącego niewywiązywania się z obowiązków.
  4. Umowa musi być zawarta u notariusza. Tylko wtedy będzie ważna. Notariusz zadba o to, żeby wszystko było zgodne z prawem, ale nie zawsze odpowiada za interesy stron – dlatego warto skonsultować się też z adwokatem.

Co jeśli nabywca nie wywiązuje się z umowy?

Jeśli osoba, która przejęła nieruchomość, nie spełnia warunków umowy – można dochodzić swoich praw w sądzie. Najczęściej są to:

  • zamiana obowiązku opieki na rentę pieniężną,
  • rozwiązanie umowy dożywocia i powrót nieruchomości do dożywotnika,
  • odszkodowanie za niewłaściwe wykonywanie obowiązków.

Sąd bada wtedy całą sytuację i ocenia, czy nabywca rzeczywiście nie wywiązuje się z umowy. Czasem konieczne jest powołanie świadków lub przedstawienie dokumentów, np. rachunków czy opinii lekarskich.

Art. 913 § 1. Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. § 2. W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.

Czy można sprzedać nieruchomość z umową dożywocia?

Tak, ale nowy właściciel przejmuje obowiązki wynikające z umowy. Musi zapewnić dożywotnikowi opiekę na tych samych zasadach. To może zniechęcić potencjalnych kupców – dlatego sprzedaż takiej nieruchomości bywa trudna.

Podsumowanie

Umowa dożywocia to dobre rozwiązanie dla osób, które chcą zabezpieczyć swoją przyszłość i mieć pewność, że ktoś się nimi zaopiekuje. Ale jak każda umowa – wymaga ostrożności i zaufania do drugiej strony. Warto też dobrze opisać w niej wszystkie warunki i skonsultować się z prawnikiem przed jej podpisaniem.

Masz pytania lub potrzebujesz pomocy przy umowie dożywocia? Skontaktuj się z naszą kancelarią adwokacką – chętnie doradzimy i przygotujemy dokumenty zgodnie z Twoimi potrzebami. Zachęcamy także do śledzenia naszych profili w mediach społecznościowych: Facebook, Instagram i LinkedIn.

umowa dożywocia